اصول تغذیه در ماه مبارک رمضان در شرایط کرونا         دانلود توصیه های پزشکی و تغذیه ای به مناسبت ماه رمضان

     رعایت اصول صحیح تغذیه تاثیر مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عفونت ها بخصوص بیماری کووید 19 دارد . با رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی روزانه و با استفاده از گروه های غذایی و جایگزین های آنها، انرژی، پروتئین و ریزمغذی های مورد نیاز بدن برای بهبود عملکرد سیستم دفاعی بدن تامین می شود.

     در ساعات روزه داری که در سال جاری مدت آن حدود 16-15 ساعت می باشد، گرسنگی می تواند در صورت عدم رعایت اصول تغذیه صحیح در وعده سحر و افطار و یا حذف یکی از وعده ها به ویژه وعده سحری، موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و احتمال ابتلا به بیماری کووید- 19 را افزایش دهد .

    بــه طور كلي پيروي از يك برنامه غذايي صحيح در ايام ماه مبارك رمضان از اهميت ويژه اي برخوردار است تا هم بتوان عادات غذايي غلط را اصلاح كرد و  هم از بركات معنوي اين ماه بهره برد. با رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی روزانه و استفاده از گروه های غذایی اصلی ( گروه نان و غلات ، گروه میوه ها،گروه سبزی ها، گروه شیر و لبنیات ،گروه گوشت و تخم مرغ و گروه حبوبات و مغزها)  و جایگزین های آنها، انرژی، پروتئین و ریزمغذی های مورد نیاز بدن برای بهبود عملکرد سیستم دفاعی بدن تامین می شود.

تاثیر روزه داری بر سلامت و عملکرد سیستم ایمنی بدن :

       مطالعات متعددي نقش موثر روزه داري را در سلامتی  به خصوص بر روي سطح گلوكز خون، چربي هاي خون و فشار خون، كنترل وزن و بهبود بيماري هاي مختلف نشان داده اند. در اغلب بيماري هائي كه عادات غذايي غلط، چاقي و افزايش وزن در بروز آنها دخالت دارند روزه داري مفيد است.

      روزه داري مي تواند موجب کاهش پاسخ های التهابی و تنظیم سیستم ایمنی بدن شود. هم چنین فعالیت سلول های دفاعی بدن و ترشح ایمونوگلوبولین های مخاطی که از عوامل ایمنی بدن هستند در طی روزه داری بیشتر شده و در مجموع ، روزه داری صحیح و رعایت رژیم غذایی مناسب در وعده های سحر و افطار در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است.

      بنابراین با رعایت تغذیه صحیح  و مصرف منابع غذایی حاوی ویتامین های A، D، E، C و همچنین منابع غذایی حاوی آهن و روی و سلنیم که برای عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید 19 لازمند ، نگرانی از نظر تضعیف سیستم ایمنی بدن در ایام روزه داری و خطر ابتلا به این بیماری کاهش می یابد.

 

توصیه های تغذیه ای جهت تقویت سیستم ایمنی:

      با توجه به نقش ویتامین A در تقویت سیستم ایمنی بدن  توصیه می شود در وعده های سحر و افطار از منابع غذایی ویتامین A (منابع گیاهی شامل انواع سبزی ها و میوه های زرد و نارنجی مانند هویج، کدو حلوایی، موز و انواع مرکبات و منابع حیوانی مانند زرده تخم مرغ، شیر و لبنیات) استفاده شود.سعی شود منابع غذایی ویتامین  D مانند ماهی های چرب، لبنیات و زره تخم مرغ) برای افزایش سطح ایمنی بدن مصرف شود.

      برای تامین ویتامین E به عنوان آنتي اکسيدان و کمک کننده به عملکرد سيستم ایمنی بدن می توان از روغن های مایع مانند کانولا، آفتابگردان و ذرت در طبخ غذا و سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم پیچ، سويا و سيب زميني در وعده های غذایی سحر، اقطار یا انواع آجیل مانند فندق، بادام، گردو در فاصله وعده افطار تا شام استفاده کرد.

       مصرف منابع غذایی حاوی ویتامین C شامل انواع میوه ها و سبزی ها از جمله سبزی های برگ سبز مانند سبزی خوردن و انواع کلم و گوجه فرنگی، جوانه های گندم، ماش و شبدر، انواع مرکبات مانند لیمو ترش، لیمو شیرین، پرتقال، نارنگی و نارنج و کیوی در هر سه وعده افطار، شام و سحر توصیه می شود.

       مصرف منابع غذایی ویتامین های گروه B مانند انواع سبزی های برگ سبز و میوه ها، شیر و لبنیات، انواع گوشت ها، زرده تخم مرغ، غلات سبوس دار، حبوبات مانند نخود، انواع لوبیا، عدس، باقلا، لپه و ماش، مغزها (پسته، گردو، بادام و فندق) جهت ارتقای سیستم ایمنی بدن در این ایام توصیه می شود   برای پیشگیری از پیشرفت سریع عفونت های ویروسی و تامین ویتامین B12 توصیه می شود از منابع پروتئین های حیوانی از جمله گوشت قرمز، ماهی و ماکیان، تخم مرغ و لبنیات حتما مصرف شود.

       دریافت آهن کافی از منابع غذایی برای تقویت سيستم ایمنی بدن در ایام روزه داری توصیه می شود. آهن در منابع گياهي و منابع حیوانی یافت مي‌شود منابع حیوانی عبارتند از گوشت قرمز، مرغ و ماهی حاوی "آهن هم" است و منابع گياهي شامل انواع سبزی ها، حبوبات، ميوه هاي تازه و خشک شده و غلات کامل "آهن غير هم" دارند. اگر چه تخم مرغ از منابع حیوانی آهن می باشد اما آهن آن غیر هم است. اگر منابع غذايي آهن به همراه غذاهاي حاوی ويتامين c مصرف شوند، جذب آهن افزایش مي‌يابد.

     مصرف غذاهای غنی از روي(Zn) شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، غلات کامل، حبوبات و تخم مرغ برای تقویت سیستم ایمنی در هر سه وعده غذایی(سحر، افطار و شام) در این ایام نیز توصیه می شود.

  

توصیه های تغذیه ای در ایام روزه داری

       در ماه مبارك رمضان نيز مانند هميشه پيروي از برنامه غذايي متنوع و متعادل یعنی تامين انواع مختلفي از مواد غذايي به تناسب با يكديگر و مقادیر کافی از مواد مورد نیاز برای حفظ سلامت بدن و رعایت ميانه‌روي با محدود نمودن غذاهاي داراي چربي، كلسترول، قند، نمك زياد و تركيبات افزودني توصیه می شود. غذاها بر اساس ‌محتواي‌ پروتئين‌، ويتامين‌ و موادمعدني در 6 گروه اصلی غذایی قرار دارند. انتخاب انواع غذاها از گروه هاي مختلف به شرح زیر و همچنين انتخاب مواد غذايي جایگزین در هر گروه غذايي برای بر طرف نمودن نيازهاي تغذيه اي شامل آب، املاح، ويتامين ها، مواد معدنی، پروتئين و انرژي مورد نياز بدن افراد روزه دار در سه وعده غذایی (سحر، افطار و شام) ضروری است. شش گروه غذایی اصلی و جایگزین های آنها عبارتند از:

گروه نان و غلات :نان ها (شامل سنگک، بربری، نان جو، لواش، تافتون و سایر نان های محلی)، برنج، انواع ماکارونی، رشته ها، غلات صبحانه ، بلغور گندم ، بلغور جو  است. توصیه بر این است که حداقل نیمی از نان و غلات مصرفی روزانه از نوع سبوس دار باشد .

گروه سبزی ها: شامل انواع کاهو، اسفناج، کرفس، سبزی خوردن و سایر سبزی های برگی، انواع کلم، هویج، بادمجان، نخود سبز، لوبیا سبز، انواع کدو، فلفل، قارچ، خیار، گوجه فرنگی، پیازو .....

  گروه میوه ها: شامل انواع میوه های فصل از جمله مرکبات (مانند پرتقال، نارنگی، لیمو ترش، لیمو شیرین، گریپ فروت)، سیب ، کیوی و ... و انواع آب میوه طبیعی و بدون شکر افزوده، کمپوت میوه ها  ( کم شیرین یا بدون شکر افزوده ) و میوه های خشک .

  مصرف مقادیر کافی گروه سبزی ها و میوه ها در ایام روزه داری با تامین ویتامین ها به خصوص ویتامین C و پیش ساز ویتامین  A به تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با بیماری کووید 19 کمک می کنند.

گروه شیر و لبنیات :شامل شیر، ماست، پنیر، کشک و دوغ. این گروه علاوه بر تامین کلسیم و فسفر و بخشی از پروتئین ، ویتامین های گروه  B  به خصوص ویتامین  B2و   B12 را که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کنند، تامین می کند. توصیه بر این است که لبنیات از نوع کم چرب ( کمتر از 2.5 درصد چربی) مصرف شود.

گروه گوشت و تخم مرغ: این گروه منبع تامین پروتئین حیوانی و با کیفیت بالا هستند و شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، میگو، بلدرچین، غاز، اردک، تخم مرغ و تخم سایر پرندگان می باشند.

گروه حبوبات و مغز دانه ها: حبوبات شامل نخود، انواع لوبیا، عدس، باقلا، لپه، ماش و ... و مغزها شامل گردو، بادام، فندق، پسته، بادام زمینی، بادام هندی و ...

       در ایام روزه داری امسال ، به مصرف منابع کافی پروتئین اعم از حیوانی و یا گیاهی که برای عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن برای پیشگیری از بیماری کووید 19 لازمند، باید توجه شود. انواع حبوبات منبع  پروتئین هستند و وقتی همراه با غلات مصرف می شوند، به عنوان جایگزین گوشت ، مرغ و ماهی می توانند یک پروتئین خوب و با کیفیت را برای بدن تامین می کنند.

وعده های غذایی در ایام روزه داری

وعده غذايي در سحر: وعده سحری و دو وعده افطار و شام وعده های اصلی می باشد. به ویژه افرادی که در طول روز فعالیت بیشتری دارند ، نوع غذاهایی که در وعده سحری خورده می شود با تامین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز بدن نقش مهمی در حفظ کارایی و جلوگیری از کم آبی بدن ، ضعف و خستگی دارد. نکات زیر در وعده سحر باید رعایت شود:

از غذاهاي كم حجم و غني از مواد مغذي که کم نمک، کم چرب و کم شیرین هستند استفاده شود. اصولا مصرف زیاد قند، نمک و چربی موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شوند.

مقدار مناسبي از سبزي هاي مختلف (سبزی خوردن و سالاد ) مصــرف شود. سبزي ها با دارا بودن مواد مغذي مختلف و آب، علاوه بر تامين ويتامين ها و مواد معدنی مورد نياز بدن، از تشنگي و خشکی گلو که می تواند فرد را مستعد ابتلا به بیماری کووید 19 کند ، جلوگيري مي كنند.

مصرف مواد غذايي شيرين در وعده سحري توصيه نمي شود. مواد غذايي شيرين با تحريك انسولين و ورود سریع قند خون به داخل سلول ها و در نتيجه افت قند خون موجب گرسنگی زودرس می شود.

با توجه به اینکه کم آب شدن بدن و خشکی گلو می تواند زمینه را برای ابتلا به کووید 19 فراهم کند، در وعده سحر سبزی هایی که آب بیشتری دارند و در طول روز از تشنگی و کم آبی بدن جلوگیری می کنند مثل کاهو، خیار و گوجه فرنگی مصرف شود. نوشیدنی های خیلی شیرین مثل نوشابه های گازدار ، شربت ها و چای خیلی شیرین و چای پررنگ هم موجب تشنگی، خشکی دهان و گلو در طول روز می شوند و توصیه می شود در وعده سحر مصرف نشوند. چای پررنگ به این دلیل که مدر است می تواند موجب دفع آب بدن وکم آبی در طول روزه داری شود.

غذاهای پرپروتئین مثل انواع کباب ، جوجه کباب ، ماهی و غذاهای خشک و پرروغن مثل کتلت و کوکو ، سوسیس و کالباس ، پیتزا ، کله پاچه و هم چنین غذاهای چرب و سرخ شده و پر ادویه موجب احساس تشنگی و خشکی دهان در طول روز می شوند . به ویژه در شرایط فعلی که با شیوع بیماری کووید 19 مواجه هستیم بهتر است در وعده سحر مصرف نشوند. به طور کلی غذاهای ساده و سبک مثل انواع پلو و خورش در حجم کم (برای افرادی که فعالیت بدنی بیشتری در طول روز دارند) و یا غذاهای سبکتر شبیه وعده صبحانه (برای افرادی که در طول روز فعالیت کمی دارند) برای وعده سحر می تواند مناسب باشد.

وعده غذايي در افطار: در وعده افطار باید ضمن پرهیز از پرخوری، از غذاهای سبک و در عین حال پر انرژی استفاده شود. سعی شود غذا به آرامی جویده شود. در هنگام افطار بدن نیاز به یک منبع انرژی به شکل گلوکز دارد که کاهش قند خون در ساعات روزه داری را جبران کند. موارد زیر برای وعده افطار توصیه می شود:

مصرف یک لیوان آب گرم، چای کمرنگ و یا یک لیوان شیر گرم همراه با خرما یا عسل در شروع افطار.

 استفاده از غذاهای سبک مثل فرنی ، شیربرنج ، نان و پنير و سبزي كه يكي از عادات خوب غذايي ایرانی در اين ايام است. شستشوی كامل و ضد عفوني نمودن سبزي مصرفي باید براساس دستورعمل 4 مرحله ای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی انجام شود.

انواع سوپ کم چرب، آش کم حبوبات و سبک، حليم بــدون روغن (حليم منبع خوبي از مواد نشاسته اي، فيبر، پتاسيم و منيزيوم است) غذای مناسبی برای افطار است. خوردن آش های غلیظ و چرب که مقدار زیادی پیاز داغ و نعناع داغ دارد و همچنین حبوبات فراوان بدلیل ایجاد مشکلات گوارشی در وعده افطار توصیه نمی شود.

سیب زمینی آب پز، سبزی های پخته مثل کدو ، کلم ، گل کلم ، هویج و نخود فرنگی ، تخم مرغ آبپز، کره و عسل غذاهای مناسبی برای افطار هستند.

مصرف بامیه و زولبیا که دارای مقادیر زیادی قند و چربی ، اسید های چرب اشباع و ترانس است ، بسیار محدود شود .به طور کلی زیاده روی در مصرف مواد قندی و شیرین از جمله حلوا ، شله زرد خیلی شیرین و.... در وعده افطار علاوه بر اینکه منجر به اضافه دریافت انرژی و چاقی می شود، موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود.

سایر توصیه های تغذیه ای – بهداشتی در ایام روزه داری :

      پس از افطار، داشتن تحرک و فعالیت با شدت متوسط که موجب مصرف كالري مي شود توصیه می شود.  نماز خواندن در اوقات مختلف روز با حرکت هماهنگ تعدادی از مفاصل و ماهيچه ها، باعث ایجاد توازن و تعادل بدن، مصرف کالری، کمک به جریان خون و کمک به متابوليسم غذا می شود.  

      مصرف بیشتر از 8 لیوان آب آشامیدنی سالم و سایر مایعات طبیعی و آب سبزي ها و صیفی ها مانند آب هويج ، آب گوجه فرنگی و آب کرفس که سبب دريافت بيشتر مايعات، کالری و تا حدودی فيبر غذايی می شود در فاصله افطار تا سحر ضمن حفظ ایمنی در شرایط کنونی برای پیشگیری و کنترل بیماری کووید- 19، بدن را از کم آبی در طول روزه دای حفظ می کند.

     خوردن غذاهای چرب و شور و هم چنین انواع تنقلات شور، انواع کنسروها، شورها، انواع سوسیس، کالباس و سایر فست فودها سبب تضعیف سیستم ایمنی و ایجاد تشنگی می شود. توصیه می شود به جای نمک از سبزی های خشک و معطر و محلی برای طعم دار کردن غذا استفاده شود.

     محدود کردن مصرف نمک در وعده های افطار ، شام و سحر در اين دوران بسيار مهم و کمک کننده است. دريافت اضافه نمک،  بدن را مجبور به واکنش نموده و برای جبران آن لازم است آب بیشتری مصرف شود. به علاوه در افرادی که مستعد افزایش فشار خون و یا مبتلا به این بیماری هستند باید در این زمینه احتیاط بیشتری نمایند. لذا توصيه می شود از حداقل مقدار نمک در تهیه غذاها استفاده شود . این مقدار کم نمک باید از نمک یددار تصفیه شده باشد .

      خرما بهترین ماده غذایی برای تامین تدریجی قند خون است. خرما منبع خوبي از مواد مغذي، قند، فيبر و پتاسيم است و در تنظيم قند خون بسيار مفيد اســـت. تـــوصيه مي شود كه در وعده افطار در صورت امکان 2-3 عدد خرما مصرف شود. از مصرف بيش از حد خرما نيز مانند ساير شيريني ها پرهيز شود.

     مواد خیلی شیرین مانند زولبیا، بامیه و گوش فیل ، حلوا و شله زرد در وعده سحری که سبب افت سريع قند خون در ساعات اوليه روز مي شود، مصرف نشود.مصرف آب زياد در وعده افطار و همچنین بین صرف غذا سبب اختلال در هضم مواد غذايي مي شود.

     بســـياري از افراد از ترس تشنگی در طول روز، بعد از صرف سحري به مقدار فراوان آب مي نوشند كه عادت صحیحی نيست. در عوض برای برطرف نمودن تشنگی در طول روز توصیه می شود در فاصله افطار تا سحر از صیفی ها و میوه های سرشار از آب مانند کاهو، خیار، هندوانه، خربزه ، طالبی و مرکبات و.. استفاده شود.

    از نوشيدن زياد چاي به خصوص چای پر رنگ در وعده سحري اجتناب نمائيد زیرا که چاي ضمن اینکه باعث افزايش دفع ادرار و از دست رفتن نمك هاي معدني كه بدن در طول روز به آن احتياج دارد مي شود، اسید اگزالیک موجود در چای و همچنین مصرف نمک و مواد پروتئینی زیاد نیز باعث کاهش جذب کلسیم غذا می شود.

     اگرچه به منظور تامین بخشی از انرژی مورد نیاز روزانه و تامین برخی از اسیدهای چرب ضروری و ویتامین های محلول در چربی باید در طی روزه داری از روغن ها و چربی های خوراكي در حد متعادل استفاده شود، اما مصرف مـــواد غذايي سنگين، دير هضم، پر چرب و سرخ شده مانند الویه، سیب زمینی سرخ شده، پنیر پیتزا، انواع کوکو و کتلت های چرب به هنگام افطار مناسب نيست. توصيه مي شود از انواع روغن مایع مانند کلزا، ذرت، سویا، کنجد یا روغن آفتابگردان و به مقدار کم در تهیه غذا استفاده شود و به جاي غذاهاي چرب و سرخ کرده، از غذاهاي آب پز و بخارپز بیشتر استفاده شود.تمام چربی های قابل رویت گوشت قبل از طبخ گرفته شود و هنگام طبخ مرغ سعی شود ابتدا پوست را جدا کرده و  بجای سرخ کردن، از روش آب پز استفاده شود.

توصیه های تغذیه ای روزه داری در شرایط خاص و گروه های ویژه:

نوجوانان

     نوجواناني كه به سن تكليف رسيده و توان جسمي كامل دارند و به عبارت ديگر وزن و قد متناسب با سن خود را دارند، بر اساس تكليف ديني بايد با رعایت نکات زیر  روزه كامل بگيرند:

-     ازمصرف زیاد مواد قندي و شیرین در وعده سحري اجتناب نمايند چون مصرف اين مواد سبب افت قند خون گرديده و توانايي يادگيري آنها را در طول روز كاهش مي دهد.

-     نوجوانانی كه سال نخست روزه داري را آغاز مي كنند به علت گذراندن دوران رشد به توجهات بيشتري نياز دارند. رعايت تنوع و تعادل در استفاده از تمامي گرو ه هاي غذايي بسيار مهم و ضروري است. منابع خوب پروتئيني (انواع گوشت، ماهي، تخم مرغ و حبوبات) بايد در برنامه غذايي آنها گنجانده شود.

-         از دريافت كافي گروه شير و لبنيات در اين افراد مطمئن شويد (حداقل در دو وعده سحر و افطار)

-     نوجوانان علاقه خاصي به خوردن انواع هله هوله ها و مواد غذايي كم ارزش دارند كه فقط پر كننده معده هستند و بخصوص در ایام روزه داری نباید مصرف شوند.

-     از منابع غذایی آهن و روی ، ویتامین A و ویتامین B12 از جمله انواع گوشت، حبوبات ، تحم مرغ ،  شیر و لبنیات ، انواع خشکبار و مغزها که در رشد و خونسازی نقش دارند، در ایام روزه داری به مقدار کافی مصرف نمایند.

 

مادران باردار و شیرده :

      در سه ماهه اول بارداری به ویژه 8 هفته نخست بارداری که سلول های مغزی جنین در حال شکل گیری است ، روزه داری به خصوص در ایامی که ساعات آن طولانی است و به حدود 16 ساعت می رسد، ممکن است صدمات جبران ناپذیری به رشد جنین بزند. در سه ماه سوم بارداری نیز بخش عمده انرژی جنین از قند خون (گلوکز خون مادر) تامین می شود و روزه داری با ایجاد ترکیبات کتونی حاصل از سوخت چربی های بدن برای تامین انرژی می تواند به سیستم عصبی جنین لطمه بزند. بنابر این در سه ماه اول و سوم بارداری روزه گرفتن توصیه نمی شود. در سه ماه دوم بارداری با نظر پزشک و متخصص تغذیه اگر مادر كم وزن نباشد، جنين او با توجه به سن جنيني رشد خوبي داشته باشد، فشار خون طبيعي داشته باشد، كالري و مواد غذايي كافي دريافت نمايد و بيماري خاصي نداشته باشد قادر به روزه گرفتن مي باشد. در مادران شيرده نيز از آنجا كه در 6 ماهه اول شيردهي تنها منبع غذايي نوزاد، شير مادر است و ديده شده كه روزه داري سبب اختلال در شيردهي و به دنبال آن اختلال در وزن گيري كودك مي گردد، بهتر است در اين ايام از روزه داري خودداري نمايند. 

       در 6 ماهه دوم شیردهی و با شروع تغذيه كمكي و به شرط اينكه مادر شيرده از برنامه غذايي صحيح پيروي نمايد و منحنی رشد کودک طبیعی باشد، گرفتن روزه منعي ندارد. در این دوره رژیم غذایی مادر باید غنی از پروتئین و ریزمغذی ها از جمله آهن ، کلسیم و انواع ویتامین ها باشد . بنابر این در صورتی که مادر شیرده مایل به گرفتن روزه در ماه مبارک است باید نکات زیر را رعایت کند:

-    در وعده سحر و افطار و شام منابع پروتئین مانند گوشت یا مرغ یا ماهی یا تخم مرغ و یا حبوبات و هم چنین انواع سبزی و سالاد و میوه را در رژیم غذایی خود بگنجاند.

-    برای تامین کلسیم ، بخشی از پروتئین و ویتامین های گروه B به میزان 2تا 3 لیوان شیر و یا معادل آن از ماست و پنیر روزانه استفاده کند.

-    پس از افطار و تا قبل از خواب و تا سحر حداقل 8 لیوان آب و مایعات مصرف کند که به دلیل کم آبی بدن حجم شیر مادر کم نشود.

-       از انجام کارهای سنگین و خسته کننده در طول روز خودداری کرده و استراحت کافی برای حفظ انرژی داشته باشد.

 

 

سالمندان :

         قدرت سیستم ایمنی و مقاومت در برابر بیماری ها با افزایش سن و سالمندی کاهش می‌یابد بنابراین سالمندان اگر روزه مي گيرند بايد بيش از پیش مراقبت سلامت خود باشند. به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید 19 لازم است سالمندان سالم برای روزه گرفتن ضمن رعایت موارد زیر با پزشک مشورت نمایند:

-کم آبی و كاهش قند خون ممكن است موجب سرگيجه ، از حال رفتن و سقوط شود که براي سالمندان خطر آفرين است. علاوه بر آن کم آبی بدن، خشکی دهان و گلو زمینه را برای ابتلا به بیماری کووید 19 فراهم می کند. بنابر این باید به توصیه های مربوط به پیشگیری از افت قند خون و کاهش مایعات بدن بیشتر توجه شود.

- سالمندان عموما از مشكلات دهان و دندان رنج مي برند لذا مصرف ميوه رنده شده، لبنيات خصوصا " شير كم چرب، استفاده از انواع سوپ ها و آش ها در افطار و سحر و نوشيدن آب و چاي كمرنگ در فاصله افطار تا سحر براي آنان مفيد و مورد تاکید است و مي تواند تعادل آب و مواد معدني را نیز برقرار كند.

- سالمندان دارای بیماری های زمینه ای مانند فشارخون بالا، بیماری قلبی – عروقی، سرطان ها و دیابت بیش از دیگران در معرض ابتلای به بیماری کووید- 19 هستند . بنابراین توصیه می شود حتما به پزشک مراجعه کرده و به توصیه های پزشک عمل نمایند.

                                                                     گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشت

                                                                         دانشگاه علوم پزشکی زنجان
                                                                   مرکز بهداشت و درمان دانشگاه زنجان

منبع :انتشارات دفتر بهبود تغذیه جامعه