غریب آشنا

به­ گمانم امام رضا(ع) را «غریب»اش خوانده­ اند نه به این دلیل که شهرت ندارد و کسی او را نمی­ شناسد، بلکه به این دلیل که کسی نمی­ تواند آنچنان که باید و شاید او را بشناسد.

چنانچه در فرهنگ­ لغت دهخدا برای کلمه غریب این معانی آمده است: «هر چیز نادر و نو، عجیب و نادر، شگفت، عجیب و غیرمأنوس، بدیع، تازه». و در فرهنگ لغت معین نیز برای کلمه غریب این معانی ذکر شده است: «هر چیز نادر و نو؛ غریب آمدن= عجیب به نظر آمدن». البته در فرهنگ معین شخص «دور از وطن» هم برای لغت غریب آمده است.

هر چند که شاید در ظاهر دلیل انتخاب صفت غریب برای امام رضا (ع) همین مورد اخیر فرهنگ معین باشد؛ به این جهت که امام را از وطن خود یعنی «مدینه ­النبی» و از جوار بارگاه پیامبر(ص) با حیّل و ترفند و در نهایت به اجبار به سمت طوس هجرت داده­ اند و از این جهت باشد که ایشان را غریب خوانده­ اند، اما چون نیک به قضیه بنگریم امام که شهره خاص و عام است و از روی ناشناخته بودن نیست که او را غریب بگویند.

پس آنچه هست اینکه، بیشتر از هر چیز معانی دیگر کلمه غریب برای امام صدق می­ کند: «هر چیز نادر و نو، عجیب و نادر، شگفت، عجیب و غیرمأنوس، بدیع، تازه» و آن هم از این جهت که ایشان آنقدر با عظمت هستند که درک کمتر کسی توان شناختش را داشته باشد و از این روی غریب به نظر می ­رسد. چندانکه در لغت­نامه معین هم «غریب آمدن» را «عجیب به نظر آمدن» معنا کرده است.

قیصر امین ­پور غزلی بسیار زیبا دارد که اگر خوب و دقیق در آن نگاه کنیم، همین مضامین را تلویحاً و سرپوشیده و اصلاً شاید هم به ­صورت کاملاً آشکار آورده است. چند بیت از این غزل زیبا تقدیم به شما:

چشمه­ های خروشان تو را می ­شناسند

موج­ های پریشان تو را می­ شناسند

پرسش تشنگی را تو آبی، جوابی

ریگ ­های بیابان تو را می­ شناسند

اینک ای خوب، فصل غریبی سر آمد

چون تمام غریبان تو را می­ شناسند

کاش من هم عبور تو را دیده بودم

کوچه­ های خراسان تو را می ­شناسند

(کاظمی-خبرنگار روابط عمومی)