نشست هم اندیشی اساتید و نخبگان با موضوع " بایدها و نبایدهای اقتصادی در دین" با حضور آیت الله حائری شیرازی (دامت برکاته) در دانشگاه زنجان برگزار شد.

در این جلسه که با حضوردکتر جمشیدی، ریاست محترم دانشگاه، حجت الاسلام قهرمانی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه و جمعی از اساتید، کارکنان و دانشجویان برگزار گردید، در ابتدا دکتر جمشیدی ضمن خیر مقدم و خوش آمدگویی به آیت الله حائری شیرازی و حاضرین، با اشاره به نیاز جامعه امروز بالاخص جوانان به دریافت پاسخ های متناسب با شرایط روز، از آیت الله حائری شیرازی درخواست داشتند تا درباره مسائل اقتصادی متناسب با شرایط روز بیاناتی داشته باشند.

آیت الله حائری شیرازی پس از آرزوی قبولی طاعات و عبادات حاضرین به ایراد سخنرانی با موضوع نبایدها و بایدهای اقتصادی در دین پرداختند که در زیر متن بیانات ایشان را می خوانیم:

«موضوع این جلسه بایدها و نبایدهای اقتصادی در دین است. قبل از این که این موضوع تشریح شود، رابطه علم و دین تشریح میشود. باید توجه داشته باشیم که آیات و روایات متعددی درباره علم صحبت می کند (اطلبواالعلم و لو بالصین)، طبیعتاً در ما این توقع را ایجاد می کند که علم و دین را در مقابل هم نبینیم و در مقابل هم نیستند، هرجا علم است، دین مویدش است. اگر غیر از این شود به خاطر تحریف هایی است که نتیجه اش جنگ با علم شده است. مسئله کروی بودن زمین نباید عاملی شود که مسیحیت را تبدیل کند به حصر خانگی و در خانه کلیسا محدود شود و در امورات اجرایی و کشوری حق دخالت نداشته باشد. در همین مسأله حرکت زمین، اگر آیات قرآن نیز به صراحت درباره حرکت زمین صحبت میکرد به دلیل عدم کشش جامعه در آن زمان، خودش مسأله ساز می شد. حال آن که ببینید قرآن با چه ظرافتی بیان کرده که در عصر خودش مسأله ساز نباشد و در عصری که می فهمند، به آن احسنت بگویند؛

والشمس و ضحاها / فسم به خورشید، قسم به نور خورشید: امروزه متوجهند که زمین هرچه دارد از نور خورشید و برکت آن دارد. اگر همه حیات نتیجه آب است، مایع بودن آب نتیجه نوراست. علاوه بر این، سبزینه ها محتاج نورند و هرچه انسان دارد مصرف می کند، همه بوسیله نور است. درخت اگر گاز کربنیک و آب را ترکیب می کند در مجاورت نور است که اکسیژن و قند ساکاروز تولید می کند و غیره.

والقمر اذا تلاها / قسم به ماه آنگاه که در پی آفتاب تابان در می آید

و النهار اذا جلاها/ قسم به روز وقتی که خورشید را آشکار می کند

و اللیل اذا یغشاها/ قسم به شب که خورشید را می پوشاند: شب و روز، پنهان و آشکار شدن ماه و خورشید است، با چه زبانی گفت که نه ذهنیتی برای مخاطب آن زمان ایجاد کند و نه به پیامبرش شک ببرند اما در آینده که این کشف می شود و همه از نحوه بیانش لذت می برند.

والسماء و ما بناها / قسم به آسمان بلند و آن که این کاخ رفیع را بنا نهاد

والارض و ما طحاها / قسم به زمین و آن که زمین را بگسترد

و نفس و ما سواها / و قسم به نفس ناطقه انسان و آن که او را نیکو به حد کمال بیافرید

فالهمها فجورها و تقواها / که هر کس نفس ناطقه خود را از گناه و بدکاری پاک و منزه سازد، به یقین در دو عالم رستگار خواهد بود.

تفاوت یک دانشگاه اسلامی و معمولی در همین تقواست. یک دانشگاه اسلامی بیش از آنکه با چادر و حجاب اسلامی کار داشته باشد با نگاهش به حیات و شناخت اسلامی کار دارد. وگرنه دیدگاه بشریت در رابطه با دین این می شود که دین شمعک هایی است که می زنیم تا سقف بتنی شکل بگیرد و محکم شود و تا زمانیکه بتن شکل نگرفته، شمعک باید باشد و همینکه بتن شکل گرفت باید شمعک را برداریم چون دست و پا گیر است. اعتقادات مذهبی را شمعک می دانند تا علم خود را بگیرد. این عقیده اسلام نیست. در غرب با این عقیده امنیت را با علم بوجود آوردند، حال آن که این امنیت سراب است. سلاح به دست دو طرف دعوا میدهند که از هم بترسند و علیه هم اقدام نکنند. در ظاهر این امنیت است اما در باطن امنیت در وحشت است. این امنیت منجر به مسابقه تسلیحاتی می شود، هرچه توسعه پیش برود، سلاح ها مخرب تر می شود، دقیقتر می شود و برد بیشتری پیدا خواهد کرد. آن سنگی که در عصر حجر با زور بازو پرتاب می شد که به یک سری بخورد، آن قدرت بازو تبدیل شده به موشک قاره پیما، به کلاهک هسته ای و آن سر آسیب پذیر تبدیل شده به یک شهر ، به یک منطقه.

الان به گونه ای است که این طرف سلاح دارد، آن طرف هم دارند. پس این دو طرف به هم اسیب نمی زنند! این تعادل وحشت است، علم ما را به اینجا آورده است. وقتی دو نفر دارند دعوا می کنند، نفر سوم (علم) بیاید در جیب اینها چاقو، کلت یا پنجه بوکس بگذارد، این ظلم به هر دو نفر است. این نفر ثالث به جای اینکه به آنها کلت بدهد باید بیاید کلت آنها را بردارد، در اینصورت به آنها خدمت کرده است. ما نیاز به این داریم که بگوییم سلاح مفید است به شرط آنکه در دست صالح باشد. خلع سلاح کنیم همه را مگر صالحین را.

مثلا در زنجان چاقو وشمشیر می سازند، این شمشیر در دست یک فرد شرور در تهران باشد، اگر پلیس نباشد، آن فرد شرارت می کند، تجاوز می کند. ما آن (شمشیر) را جمع آوری می کنیم. ولی در جامعه جهانی به کسی که سلاح دارد امتیاز می دهند. به دلیل قدرت نباید به کسی امتیاز داد، اولین حساسیت دین در نبایدها و بایدهای اقتصادی، امتیاز ندادن به خاطر قدرت است. در سازمان ملل به کسی که از او می ترسند، قدرت می دهند، ربا دقیقاً عین همین است. فرض کنید دو بشکه آب داریم، این دو را با شلنگ به هم وصل کنیم، اگر شیر ورودی آب را باز کنیم به هر دو بشکه به یک اندازه آب اضافه می شود و اگر شیر خروجی آب را باز کنیم از هر بشکه به یک اندازه آب خارج خواهد شد. اگر بشکه ها را روی کفه های ترازو بگذاریم، چون هر دو آنها به یک اندازه آب دارند در یک سطح قرار خواهند گرفت ولی وقتی با یک قطره چکان یا یک پیچ، یک قطره آب اضافه کنید، آن که به اندازه یک قطره کم شده بالا می رود اما به اندازه همان یک قطره، دومی می آید پایین و این اختلاف در یک قطره سبب می شود آب از بشکه بالایی به پایینی بیاید و هرچه اختلاف بیشتر می شود، شدت جریان بیشتر می شود. سدهایی که داریم، اگر آبش را از بالا باز کنیم، آبش با یک ضرب می آید و لی اگر آب را از پایین باز کنیم، شدت آب بالا خواهد بود، دست را هم قطع می کند. مسأله این است که شما روی ترازو بروید، ممتنع التعادل می شود و در حالت اول، دائم التعادل بود.

حالا ترازو چیست؟ ترازو وسیله ای است که در مقابل سنگینی امتیاز می دهد. بشکه ای که یک قطره از آن برداشته شده پایین تر می رود. چون آب از سبک به سنگین می رود، به طرف قدرت غش می کند و امتیاز می دهد به همین دلیل آن یک درهم ربا بدتر از زنا با محارم است آن هم در درون کعبه. به این دین باید چه گفت؟! که به یک قطره حساس است(القوی عندی ضعیف حتی أخذ منه الحق). مقندرترین قدرت ها در موقع قضاوت اگر حق با آنها نباشد، نزد من ضعیف است. اگر حق را باید بگیرم از ایشان می گیرم و بالعکس. ربا یعنی حق ضعیف را بگیری بدی به قوی. ضعیف پول بدهد، قوی پولش دو برابر شود، یکی برای اصل، یکی برای نفع.

در اسلام قاوئد مختلف در این زمینه داریم. یکی شان قاعده لا تَظلِمونَ و لا تُظلَمون است. همان که دادی باید پس بگیری و همان که گرفتی باید پس دهی تا نه ظلم کنی و نه ظلمی به شما بشود. ولی با این پول رایج این امر امکان پذیر نیست. پول شما عیب دارد نه پول اسلام. مثقال اسلام همان است. دیه انسان هزار دینار یا هزار گوسفند است. در آن زمان هر دینار را یک گوسفند می گرفتند، الان 1400 سال گذشته، قیمت کنید یک گوسفند و یک دینار را، یکی هستند. الان می گویند به تولید ناخالص ارتباط دارد، بستگی به شرایط زمان دارد. در حقیقت اسکناسی که دولت چاپ می کند با چک تفاوتی ندارد، تمام اسکناس ها در تورم چک بدون پشتوانه است و در حساب دولت موجودی ندارد. حال ببینید: در بانک، اگر کسی 10 هزار تومان چک نوشته اما 9.999 تومان در حسابش باشد، چک پاس نمی شود و فرد به زندان می رود، چطور اگر کسی اینگونه باشد، زندانی می شود؟ شما که اسکناس های بی پشتوانه می دهید و روزی چندین هزار اسکناس چاپ میکنید، کسی حرفی نمی زند؟ آیا نباید همان رفتاری که با ما دارید، با شما بکنیم؟! این همان دستگاه فرهنگی است این تصورات که کاغذ را چاپ کند به پول تبدیل کند و سود ببرند. اگر سود را او برده، من چرا ضررش را ببرم؟ سود برای کسی است که ضرر کرده و ضرر برای کسی است که سودش را برده است. دولت کاغذ را به پول تبدیل می کند، مردم باید تورم را، ضرر را تحمل کنند! این یعنی ظلم در ظلم. ربا را داریم توجیه می کنیم! مضاربه یعنی مشارکت، اما بانک تضمین می خواهد. آنکه میخواهد در سود شریک باشد باید در ضرر هم شریک باشد ولی این ها می گویند بانک که کاری نمی کند که ضرر کند! خب پس بیا علی الحساب بده درصد نگو، آخر کار حساب کن.

این پول نیست که در اسلام باید کار کند، این ها می گویند کار میکند؛ حال مراجع عظام از قبیل آیت الله جوادی آملی به مراسم های شما بیاید که نشان دهد کارهایتان حلال است؟!

اول باید پول را اسلامی و احیا کنیم تا بتوانیم احکام آن را انجام دهیم. یک جعبه شیرینی را تصور کنید برای باز کردن گره زیرین، باید گره رویی را باز کرد، گره زیری ربا است و گره رویی پول است. اول باید گره رویی را باز کرد.

پول و خون عین هم هستند. خون در بدن جاری است، اکسیژن را به سلول ها می برد تا سلول ها مصرف کنند باز به قلب برمیگردد. با پمپاژ قلب دوباره اکسیژن می گیرد، همه اجزای بدن که کار می کنند همه اش با خون است. پول هم در اقتصاد جاری است؛ وقتی کشورها را از لحاظ جمعیت می شمارند، اول چین است، دوم هند، سوم آمریکا، چهارم دیابت و پنجم برزیل. اگر فردی بیماری بگیرد، بیماری عضوی به بیماری خونی تبدیل می شود. پول رایج جهانی به تولید ناخالص ملی مربوط است و این یعنی وابسته کردن پول به شرایط اقتصادی. این بیماری عضوی را به بیماری خونی تبدیل می کند. اسلام این اشتباه را نکرده است. مثل چونه در نانوایی که سنگ چونه ده سال هم بگذرد تغییر نمی کند و تمام وزن خمیرها را با آن می سنجند. چونه نباید تغییر کند. که اگر متغیر شد و به وضع اقتصادی بستگی پیدا کرد، نانها هم متغیر میشوند و کوچک و کوچک میشوند. انسانیت انسان نباید تغییر کند. شان انسان باید حفظ شود. الان انسانیت هم متغیر شده و نرخ دارد. یک استاد دانشگاه چقدر می ارزد؟ اگر کسی ساختمانی که 500 میلیون می ارزد را به بانک بگذارد و هر ماه سود 10 میلیونی بگیرد و با حقوق یک استاد مقایسه شود، این درست است؟ پس الان اصالت الانسان نیستیم، الان اصالت پول هستیم. الان مولدها در وضع خوبی هستند یا کسانی که پولشان کار می کند؟ قطعا در وضع فعلی کسانی که پولشان کار می کند، وضع بهتری دارند. اما عقیده اسلام اینگونه نیست.

باید به سود بانک ها حساس شویم؛ اینکه جایزه می دهند، این ماشین ها را از کجا می آورند؟ از پول مردم. آنچه به یک نفر به شانسی جایزه می دهند، بسیار بیشترش را از مردم می گیرند! اگر بپرسی، بانک ها می گویند شما دلواپس ما نباش. ما که دلواپس شما نیستیم ما دلواپس مردم هستیم.»

در ادامه جلسه، پرسش و پاسخ حاضرین و آیت الله حائری شیرازی برگزار شد و آقای دکتر حسین عظیمی، دبیر هم اندیشی اساتید و نخبگان دانشگاه زنجان، سوالات اساتید حاضر را قرائت نموده و پاسخ استاد در مورد آنها ارائه شد. در این راستا در مورد اقتصاد مقاومتی و منویات مقام معظم رهبری نیز توضیحات لازم از سوی آیت الله حائری شیرازی داده شد و با توجه به ضیق وقت و فرارسیدن اذان ظهر، ضمن تشکر از ایشان و اساتید حاضر، جلسه با ذکر صلوات خاتمه یافت.

برای دریافت فایل صوتی جلسه اینجا کلیک نمایید.

آلبوم تصاویر